Bu kitaba ismini veren Son Vaka macerası en ilginç Holmes öykülerinden biri olarak değerlendirilmiştir. Holmes bu macerada yaratıcısı Sir Arthur Conan Doyle tarafından 'daha ciddi' eserler vermek adına öldürülür.
Sherlock Holmes'un ölümüne tanıklık eden tek kişi ise onun sadık dostu Watson'dur... Dedektiflik hayatı boyunca Holmes'u alt eden çok az kişi vardır. Bunlardan biri Bohemya'da Skandal kitabından tanıdığınız Irene Adler'dir. Diğeri de bu kitapta tanışacağınız ölümcül düşman Moriarty'dir...
Bakalım Sherlock Holmes'un intikamı alınacak mı? Peki Watson, Holmes'un sırlarıyla birlikte gömülmesine izin verecek mi? ..
(Arka Kapak)
Gümüş Alev
Wessex kupasının favorisi olan yarış atı Gümüş Alev ortadan kaybolmuş, antrenörü John Straker da öldürülmüştür. Bütün gazetelerin ilgi gösterdiği bu olaya Holmes da katılır. Atın sahibi Albay Ross, emekli jokey ve antrenör John Straker dışında ahırlarda üç genç çalıştırmaktadır. Olay gecesi bu gençlerden Ned Hunter ahırda nöbet beklemektedir. Ona yemek götüren hizmetçi Edith Baxter, Fitzroy Simpson ile karşılaşır. Bu adam tüyo almak için gelen biridir, ve ısrarı üzerine Ned Hunter tarafından kovularak uzaklaştırılır. Olayı duyan antrenör, o gece rahat edemez. Gece 1'de eşi onun ahırları kontrol etmek üzere giyindiğini görür. Sabah olduğunda antrenör halen gelmemiştir. Nöbetçi Ned Hunter uyuşuk bir halde bulunur, at ise kayıplara karışmıştır.
Antrenörün cesedi arazide darp izleri ile bulunur, elinde de Fitzroy Simpson'ın kravatı vardır. Bunun üzerine Simpson tutuklanır ancak at bulunamaz.
s.33
Albay Ross: Dikkatimi çekmek istediğiniz başka noktalar da var mı?
Holmes: Akşamki köpekli ilgili o tuhaf olay.
Albay Ross: Köpek geceleyin hiçbir şey yapmadı.
Holmes: İşte tuhaf olan da bu.
Mukavva Kutu
Bayan Susan Cushing'e, bir mukavva kutu içerisinde kaya tuzuna konmuş iki insan kulağı gönderilmişti. Lestrade Holmes'tan yardım ister.
s.70 Evren tesadüflerle mi yönetiliyor?
Sarı Surat
Grant Munro, karısıyla mutlu bir yaşam süren bir tüccardır. Yakın zamana dek hiçbir sorun yaşamadığı karısı, bir süredir garip davranmaya başladığı için Holmes'a akıl danışmak için başvurur. Karısı Effie, Amerika'dan İngiltere'ye göçmüş bir kadındır. Amerika'da bir evlilk yaşamış, ancak hem kocası, hem de tek çocuğunu sarı humma salgınında kaybetmiş. Effie bütün varlığını Bay Munro'ya aktarmıştır. Yakın zamanda karısı 200 sterlin gibi yüksek bir meblağ istemiş, ancak sebebini açıklamamıştır.
Munro, karşı eve birilerinin taşındığını farkeder. Karısının bu eve gidip gelmeye başladığını keşfedince çılgına döner.
Genel- Başarısız bir vaka.
Genel- Suç içermeyen bir vaka.
s.73 Holmes'un atletik yapısı
s.73 "Nadiren afyon kullanması dışında hiçbir kötü alışkanlığı yoktu." - Dr. Watson
s.73 Holmes, Varoluşun monotonluğunu protesto için afyon kullanmaktadır.
s.74 Holmes'un yürüyüş yapmak gibi uğraşları anlamsız bulduğu ifade ediliyor.
s.96 "Watson; eğer yeteneklerime fazlaca güvendiğimi, ya da bir vakaya hak ettiği zahmeti göstermediğimi hissedersen, lütfen kulağıma Norbury diye fısılda, sana minnettar kalırım."
Borsa Memuru
İşsiz kalmış bir memur olan Hall Pycroft, Mawson adlı bir firmanın iş ilanına başvurur ve kabul edilir. İşe ilk gidişinden hemen önce, Arthur Pinner adlı bir mali müşavir tarafından çok daha iyi bir teklif alır. Mawson firmasına gelemeyeceğine dair bir bildirim yapmaması koşuluyla, bu işi kabul eder, ve boş bir ofiste tek başına çalışmaya başlar.
Gloria Scott
Üniversite öğrencisi Holmes, arkadaşı Victor Trevor'ın daveti ile evlerine gider. Trevor'ın babası duldur. Holmes'ün kısa tatili esnasında Hudson adlı bir denizci, Bay Trevor'ı ziyaret eder. Çok eskiden tanıdığı bu denizciyi Bay Trevor evinde ağırlamaya başlar. Holmes, Londra'ya döndükten birkaç ay sonra arkadaşından aldığı acil bir çağrı üzerine geri dönmek zorunda kalır.
Zamanla Hudson eve kalıcı olarak yerleşmiş, her istediğini yaptırmaya başlamıştır. Bay Trevor'ın ses çıkarmadığı denizci ile Victor kavga eder. Bunun üzerine Hudson, Beddoes adlı başka birinin evine gittiğini belirterek gider. Bir süre sonra Beddoes'tan gelen bir telgrafı okuyan Bay Trevor, geçirdiği şok sonucu hayatını kaybeder.
Genel- Eski bir olayı Watson'a anlatmaktadır.
Musgrave Geleneği
Reginald Musgrave, okuldan arkadaşı Holmes'a danışır. Babasının iki yıl önce öldürülmesinden sonra Hurlstone malikanesini yönetmeye başlayan genç Musgrave, işten çıkardığı kahyasının ardından, hizmetçileri Rachel'in de tuhaf bir şekilde ortadan kaybolması ile, Holmes'a başvurmaya karar verir.
Kahya Richard Brunton, Rachel ile nişanlandıktan sonra onu terkedip, çapkınlığına devam etmiştir. Bunun üzerine Rachel, ağır bir beyin hummasına yakalanmıştır. Musgrave, kahyasını geceleyin kütüphanede, Musgrave geleneği'ni okurken bulur, ve bu saygısızlığı dolayısıyla işten atar. Kahya, bir hafta daha kalmak ve kendisi ayrılmış gibi gösterilmesi için yalvarır, ve bunu kabul ettirir.
Ardından birden ortadan kaybolur. Üç gün sonra da Rachel ortadan kaybolur.
Genel- Eski bir olayı Watson'a anlatmaktadır.
s.153 Holmes, evin içinde atış talimi yapmaktadır.
s.153 Holmes, bohem dağınıklığının doruklarındadır.
Reigate Eşrafı
Sherlock Holmes, Dr. Watson'ın ısrarları üzerine taşrada bir tatile razı olur. Watson'ın eski dostlarından Albay Hayter'in evinde kalacaklardır. Holmes'ün gelişi, bölgedeki bir hırsızlık ve cinayet olayı için Müfettiş Forrester'a kendisine danışması fırsatını verir. Yörede önce Bay Acton'ın, ardından Bay Cunningham'ın evine giren hırsızlar, bu ikinci evde arabacı William'ı öldürüp kaçmışlardır.
Çarpık Vücutlu Adam
Albay Barclay, karısı Nancy ile mutlu bir aile hayatı sürmektedir. Eşi, bir akşam komşuları Bayan Morrison ile beraber katıldıkları toplantıdan çok sinirli bir şekilde döner. Adeti olmadığı şekilde, evin bahçeye bakan camlı bir odasına gidip çay ister. Bu arada Albay da odaya girer. Kadının çığlığı ile hizmetçiler yardıma koşar, ancak kapı kilitlidir. Bahçeden dolaşıp odaya girdiklerinde, albay'ı başına aldığı bir darbe ile ölmüş bulurlar. Nancy ise bilinçsiz bir şekilde bulunur.
Genel- Suç içermeyen bir vaka.
Yatılı Hasta
Dr. Percy Trevelyan, Blessington adlı bir yatırımcının teklifini kabul ederek, onun açtığı kredi ile iyi bir yerde muayenehane açmış, başarılı bir hekimdir. Karşılık olarak Blessington'a gelirinden bir yüzde vermektedir. Bir gün Rus olduğunu düşündüğü bir baba oğul, tedavi için başvururlar. İlaç almak için laboratuvara gidip döndüğünde her ikisinin de ortadan kaybolduğunu hayretle görür. Bu garip olaydan bir süre sonra yürüyüşten dönen Blessington odasına girildiğini ayrımsar, ve olağanüstü bir tepki gösterir. Percy'yi Holmes'a gönderen de odur. Holmes, Watson ve Percy beraberce Blessington'la görüşmeye giderler.
Yunanlı Tercüman
Holmes, Watson ile beraber, abisi Mycroft'u ziyaret eder. Mycroft Holmes'a Yunanlı Bay Melas'ı tanıştırır. Bay Melas iki gün önce Bay Latimer adında biri tarafından, bir tercüme işi için evinden alınır. Bindiği fayton söylediklerinden başka bir yere gitmektedir, ve camları da dışarısı gözükmeyecek şekilde kapatılmıştır. Gittikleri evde Melas'tan, esir tutulan bir yunanlı ile görüşülmesi için tercümanlık istenir. Esire birtakım kağıtları imzalamak için baskı kurulmaktadır. Bu arada içeri Sophie isimli bir bayan girer, esiri tanır, "Aman Tanrım, Bu Paul!" diye hayret nidası atar. Görüşme bu olayla sona erer, Melas evine bırakılır.
Mycroft ilk iş olarak gazetelere bir ilan vermiştir.
Genel- Başarısız sayılabilecek bir vaka
s.260 Mycroft'un ilk bahsi
s.260 Alçakgönüllülük üzerine
s.260 Diyojen Kulübünün ilk bahsi
s.261 "Eğer dedektiflik sanatı bir koltukta oturup akıl yürütmekten ibaret olsaydı, kardeşim gelmiş geçmiş en büyük dedektif olurdu."
s.261 Holmes nasıl para kazanır?
s.262 Diyojen Kulübünün varlık sebebi
s.276 Mycroft, Sherlock'ün evinde
Deniz Antlaşması
Watson'ın okul arkadaşı Percy Phelps, onun aracılığı ile Holmes'tan yardım ister. Phelps, amcası Lord Holdhurst sayesinde dışişleri bakanlığında önemli bir görev almıştır. Bir gün, çok gizli bir deniz antlaşmasını kopya etmesi istenir. Gece kalıp antlaşmayı kopya edecek, her ikisini de amcasına geri teslim edecektir.
Akşam mesaisinde, istediği kahve halen gelmeyince aşağı kata iner, ve görevlinin uyuyor olduğunu görür. Tam o sırada zil çalınır. Bu, çalıştığı odaya bağlı olan zildir. Telaşla yukarı çıkıp baktığında, antlaşmanın aslının kayıp olduğunu görür. Tam o sıralarda binadan belirgin bir aceleyle çıkan hizmetçi kadın baş şüpheli konumundadır.
Son Vaka
Sherlock Holmes'ün Son Vaka'sı, en sıradışı maceralardan biri. O ana dek, varoluşun monotonluğuna katlanmak için ilginç bilmecelerle uğraşmaktan gayrı bir derdi yokmuş gibi gözüken Holmes, hemen tüm Londra suçlarının ardında tek bir dehanın olduğunu keşfedince, tüm varlığını onu yakalamaya adar. Bu aslında Holmes'dan beklenmeyecek ölçüde idealist bir davranış biçimi.
Holmes, Profesör Moriarty'ye büyük bir tuzak kurmuştur. Tuzak işleyinceye kadar, birkaç günlüğüne şehri terkederek kendini güvene alması gerekecektir. Watson'a başvurur. Ona, Moriarty'yi defalarca nasıl yokladığını, Moriarty'nin evine gelip nasıl tehdit ettiğini anlatır.
Nihayet kovalamaca İsviçre'de sona erer. Reichenbach şelalelerinde son kavga yapılır. Cesetler bulunamaz, ama bulunamamsı da normal gözükmektedir.
s.331 Profesör Moriarty'nin ilk bahsi
s.336 Profesör Moriarty arz-ı endam ediyor.
s.343 Trenle başarılı kaçış
s.344 Arabacı Mycroft
s.350 "Son görüşüm olacakmış meğer"