Vicdan Sahibi Bir Dedektif

Yazan: Sevin Okyay
Yayın Tarihi: September 17, 2010 16:19

Kate Atkinson’ın ‘hafiye’si Jackson Brodie, okurların karşısına ilk kez, geçmişte kalmış üç esrarı çözmesi beklenen “Suç Dosyaları” ile çıkıyor.

Kate Atkinson’ı polisiye okurlar “Acayip Hisli/ Emotionally Weird” adlı kitabıyla tanıdı. Özgün adı aslında “Hissen Acayip” anlamına gelen kitap; üniversite öğrencisi, kızıl saçlı, kendi halinde Effie ile annesi Nora’nın anlattığı hikâyeler üzerine kuruluydu. Bu seferki kitap ise üç hikâyeyle, üç felâketle açılıyor.

Üç boyutlu karakterler

Elli sayfa boyunca, üç aile trajedisine tanık oluyoruz. Üç yaşındaki bir kız kayboluyor, bir avukatın kızı öldürülüyor, bir kadın baltayla kocasına saldırıyor.

İlki 1970’de meydana gelen bu üç olayın en yenisinden on yılı aşkın süre sonra, özel dedektif Jackson Brodie, geride kalan şahısların ona başvurmasıyla trajedilere dahil oluyor: Küçük Olivia’nın ablaları Julia ve Amelia, genç Laura’nın babası Theo ve Michelle’in kayıp kızının bulunmasını isteyen, kardeşi Shirley.

Kimileri, bunun herhangi bir yazarı zorlayacak bir başlangıç olduğunu söyledi. Doğrusu, Kate Atkinson’ı zorlamıyor. Önce kısa bir neye uğradığını şaşırma ânı geçiriyorsunuz ama, olaylar ve özellikle anlatımları sizi kapıp götürüyor. Karakterler de... Çünkü Atkinson üç boyutlu karakterler yaratmasını bilen bir yazar.

İkincil karakterler olsalar bile...

Öte yandan, kendisini önceden tanıyanlar için, evet, bu biraz farklı bir kitap. Önemli bir yenilik de, yazarın özel dedektif karakteri Jackson Brodie’yi ilk kez burada sunması.

Brodie daha sonra da, eğlenceli bir kitap olduğu başlangıçtaki adından da anlaşılan “A Jolly Murder Mystery” (Neşeli Bir Cinayet Muamması), şimdiki adıyla “One Good Turn”de (Bir İyilik) ortaya çıkıyor. Atkinson’ın yola onunla devam etme kararı vermesi çok sevindirici.

Vicdan sahibi bir şahıs olan Brodie, sevdiğimiz tür dedektiflerden. Daha önce polismiş, sonra meslekten ayrılmış, özel dedektif olmuş. Kitabın başındaki aile faciaları, onu işin içine sokuyor, Brodie varlığıyla onları da birleştiriyor.

Karmaşık bir aile dramı

Kendi hayatında da ciddi sorunlar var. Karısı Josie’den ayrılmış, onun birlikte olduğu adamı kıskanıyor, küçük kızı Marlee ondan uzaklaşacak diye korkuyor. Dişlerini yaptırıyor, Cambridge’de yaşıyor ve bir gün Fransa’da yaşamak istediği için Fransızca öğreniyor. Ne var ki, daha elli yaşında bile değil, yani bir süre daha çalışması gerek. Onu tanıdığımızda, kocasının şüphelendiği genç bir hanımı izliyor.

Ancak, Jackson Brodie’nin en önemli özelliği bence, bir ‘noir’ (kara) dedektifinin adalet duygusuna, yer yer de karamsarlığına sahip olması. Adaleti bir şekilde tecelli ettirebileceğine, en azından, küçük bir fark yaratabileceğine inanıyor. Mütevekkil bir şahıs olması, onu elinden geleni yapmaya çalışmaktan alıkoymuyor.

Daha önce de dediğimiz gibi, vicdan sahibi. İşinin insanları kötü oldukları için cezalandırmak değil, iyi olsunlar diye onlara yardım etmek olduğuna inanıyor. Kendisini pek çok yönüyle Philip Marlowe’a benzettim (ki, kalben bağlı olduğumuz bir dedektiftir).

Gerçi içinde bulundukları çevreler farklı, “Suç Dosyası” bir noir ortamında geçmiyor ama, insanlar her yerde melanetlerini sürdürebilir, tabii. Biz şimdilik Brodie’yi Brunetti, Maigret, Beck, Wallander, Wexford ve sair gözde dedektifler galerimize yerleştiriyoruz.

Kate Atkinson’a gelince, yazar dikkati ilk kez “Behind the Scenes at the Museum” (Müzenin Perde Arkasında) adlı romanıyla, yeni bir kalem erbabı olarak çekmişti. Bu kitap, Salman Rushdie gibi yazarları da geride bırakıp 1995 yılının Whitbread Ödülü’nü kazanınca bir anda fazlasıyla meşhur oldu.

Genelde çok iyi eleştiriler alan “Suç Dosyaları/ Case Histories” üzerine yazılmış birtakım blogların nefret saçmasından, bu ödülü hazmedememiş olanların bazılarının halen aynı hisleri muhafaza ettiğini anlıyoruz. Hiç fark etmez. Kate Atkinson’ın, birinci yılını geride bırakan Meridyen Yayın- evi’nden çıkan kitabı hem heyecanlı bir polisiye hem de karmaşık bir aile dramı.

Suç Dosyaları (Case Histories , 2004) / Kate Atkinson (Çev: Murat Karlıtağ, Meridyen Yayınları, 2008)

18/11/2008 tarihli Milliyet'te yayımlanmıştır.

Kategori: Sevin Okyay Yazıları
Etiketler:

Kate Atkinson

Suç Dosyaları

Jackson Brodie