Bartitsu mu, o da nesi?
Yazan: Sıla Özcan ErenYayın Tarihi: January 09, 2012 09:08
Benim de ilk okuduğumda verdiğim tepki bu oldu. Peki, “baritsu” ve “Boş Ev Vakası- The Adventure of the Empty House" dersem… Bazıları için bu ipuçları yeterli olmuştur belki ama Boş Ev Vakası’nı iki kere okumuş olmama karşın Ivy Press’ten çıkmış “The Sherlock Holmes School of Self Defence: The Manly Art of Bartitsu as used against Professor Moriarty” isimli kitabı görene kadar bartitsu hakkında hiçbir şey hatırlamıyordum. 
Bilindiği gibi Boş Ev Vakası’nda, Profesör Moriarty ile Reichenbach şelalesinde yaptığı karşılaşmada uçurumdan düşerek öldüğü sanılan Holmes tekrar ortaya çıkar:
“Doğru duydun Watson, hiç düşmedim. Ama sana bıraktığım notta kesinlikle samimiydim. Kurtuluşa giden dar yolun üstünde duran Profesör Moriarty'nin o sinsi siluetini gördüğümde kariyerimin sonuna geldiğimden emindim. O gri gözlerine tarif edilmez bir kararlılık hakimdi. Biraz konuştuktan sonra sana o kısa notu bırakmama izin verdi. Yanına sigara tabakamla bastonumu da bıraktıktan sonra ben önde, Moriarty arkamda yürümeye başladık. Yolun sonuna geldiğimizde gardımı aldım. Moriarty silah çekmedi, bunun yerine üstüme atılarak uzun kollarıyla boynuma yapıştı. Oyununun sonuna geldiğinin farkındaydı ve bir an önce intikam almaktan başka hiçbir düşüncesi yoktu. Şelalenin ağzında boğuşmaya başladık. Ben baritsu denen Japon güreş tekniğinden biraz anlarım, ki daha önce de defalarca işime yaramış olan bir beceridir bu. Sayesinde elinden kurtuldum ve o, korkunç bir çığlık attı ve birkaç saniye çılgınca debelenerek elleriyle boşluğa tutunmaya çalıştı. Bütün çabalarına rağmen yine de dengesini sağlayamadı. Düşüşünü izledim. Aşağıda bir kayaya çarptı ve ardından da suya düştü." (Sherlock Holmes Bütün Hikayeleri3-Neptün Yayınları, Sf.14)
Holmes üstün bir zekâya ve bilimsel yeteneklere sahip olduğu kadar üniversitede boks ve eskrim dersleri almış iyi bir dövüşçüdür de. Boş Ev vakasında kendi ağzından dinlediğimiz üzere, ezeli düşmanı Moriarty’den kurtulmasını sağlayan şey de bu yeteneği olmuştur.
Gelelim bartitsu veya Sir Arthur Conan Doyle’un kurgusal dünyasındaki karşılığı olan “baritsu”nun wikipedia'dan özetlediğim hikayesine. Bartitsu, 1898 yılında bir mühendis olan Edward William Barton-Wright’ın üç yıl kaldığı Japon İmparatorluğu’ndan ülkesi İngiltere’ye döndüğünde geliştirdiği bir dövüş ve savunma sanatı. Barton-Wright dövüş ve savunma sanatlarına ilgi duyan ve daha önce boks, güreş, eskrim gibi sporlarda çalışmalar yapmış bir kişi olarak Japon dövüş sanatları ile mevcut birikimlerini birleştirerek pek çok teknikten unsurlar içeren bu dövüş sanatını geliştirmiş. Bartitsu ismi ise, Barton-Wright’in soyadı ile bir Japon dövüş sanatı olan “jüjitsu”nun bir araya gelmesinden oluşuyor. 
Bartitsu’ya olan ilgi, ilk ortaya çıktığı Edwardian dönemi Londra’sından günümüze kadar sürmüş. 2002 yılında kurulan uluslararası “bartitsu severler” derneğinin 2006 yılından beri yayında olan resmi web sitesinden bartitsu ile ilgili pek çok bilgiye ve güncel etkinliklere erişmek mümkün. İsterseniz, Robert Downey, Jr.’ın "Sherlock Holmes- A Games of Shadow" filmindeki dövüş sahnelerine ilişkin "bartitsu severlerin" değerlendirmesine ve filmin dövüş sahnelerinin koreografı ile yapılan söyleşiye bir göz atabilirsiniz. 
Bununla birlikte Doyle'un Holmes'u yeniden hayata döndürdüğü "Boş Ev Vakası"nda bu dövüş sanatına yer vermesinin bartitsuyu ölümsüzleştirdiği söylenebilir. Doyle'un öyküde bartitsu yerine "baritsu" terimini kullanmış olmasının yazım hatası, yanlış hatırlama veya telif hakları nedeniyle bilinçli bir seçim olabileceği belirtiliyor.
Son olarak, 2011 yapımı Bartitsu: The Lost Martial Art of Sherlock Holmes isimli belgeseli ve Edwardian döneme ait ilginizi çekebilecek fotoğrafları önererek bu dövüşlü yazıya artık bir son verebilirim. Dönemin fotoğraflarından aklımdan kalan tek şeyin kadınların korselerle olan imtihanı olduğunu belirtmeliyim!
Kategori: MakalelerYorum yaz