YATAKLI VAGON CİNAYETLERİ aka CANİLER TRENİ

Yazan: Emrah Özen
Yayın Tarihi: July 07, 2020 21:08

 

Bu hafta sizlere Fransız sinemasından pek fazla bilinmeyen bir film önereceğiz. 1965 yapımı bu film, daha sonra politik sinemanın en önemli isimlerinden olacak olan Yunan asıllı Fransız yönetmen Costa Gavras’ın ilk filmi olan ve Türkiye’de  Caniler Treni adıyla vizyona giren  Compartiment tueurs (Yataklı Vagon Cinayetleri)...

Film, Fransız edebiyatının 60 sonrası önemli isimlerinden Sebastien Japrisot’un aynı adlı romanından uyarlama. Japrisot, soyadından ötürü sanılanın aksine Doğu Bloku kökenli biri olmayıp, İtalyan bir ailenin Fransa’ya göç eden oğlu olarak Jean Baptiste Rossi adıyla 1931 yılında Marsilya’da doğmuştur. 1950’de edebiyat hayatına başlayan Japrisot 50’li yıllar boyunca reklam metni yazarlığı ve İngilizceden -özellikle Salinger'den- edebiyat eserleri çevirerek hayatını kazanmıştır. 1960’ların ilk yıllarında artan vergi borçlarından bunalan yazar, Editions Denoel yayınlarının Crime-Club koleksiyonunu yöneten  dostu Robert Kanters’in teklifini kabul ederek kısa sürede iki suç romanı kaleme almıştır. Rossi, adı ve soyadından yaptığı anagramla yarattığı “Sebastien Japrisot” ismiyle basılan Compartiment tueurs-1962 (Yataklı Vagon Cinayetleri) ve Piège pour Cendrillon-1963 (Külkedisi Tuzağı) adlı  bu iki romanla hemen dikkatleri üzerine çekmiş, bu romanlardan Külkedisi Tuzağı 1963 yılında Fransa’nın en prestijli polisiye roman ödülü sayılan “Grand Prix de Littérature Policière”yi kazanmıştır. Her iki roman da 1965 yılında Costa Gavras ve Andre Cayatte tarafından filme çekilmiştir. Japrisot bir sonraki romanı La Dame dans l'auto avec des lunettes et un fusil-1966 (Arabadaki Gözlüklü ve Tüfekli Kadın) ile de başarılarına devam etmiş roman hem 1966’da Fransa’da Onur ödülü alırken 1968 yılında da Altın Hançer Ödüllerinde de en iyi yabancı roman ödülünü kazanmıştır. Japrisot 70li yıllarda da bir yandan film senaryoları kaleme alırken bir yandan  yazmaya devam eder.  1977 yılında yayınlanan L'Été meurtrier(Öldürücü bir Yaz) romanı ile bu kez Fransa’nın bir diğer prestijli edebiyat ödüllerinden  “Prix de Deux Maggots”u kazanmış, romanın Jean Becker tarafından aynı adla  yapılan uyarlaması ise 1983 yılında geleneksel Cesar’larda 4 ödül birden kazanırken bu ödüllerden biri de -en iyi uyarlama senaryo- yazara verilmiştir. Yazar bu tarihten öldüğü 2003 yılına kadar 3 roman daha yazmış, bunlardan
Un long dimanche de fiançailles-1991(Nişanlıların Uzun Pazarı) aynı adla 2004 yılında Jean Pierre Jeunet tarafından sinemaya aktarılmıştır. Japrisot’un şu ana kadar Türkçeye çevrilmiş üç romanı olduğunu söyleyelim, bunlar; Ölüm Treni(Compartiment Tueurs), Öldüren Yaz(L'Été meurtrier) ve Kadınların Tutkusu(La passion de Femmes)…

Filme gelirsek, film Marsilya’dan Paris’e gelen yataklı bir kompartımanda kalan 6 yolcudan birinin, tren Paris’e vardıktan ve diğer yolcular vagondan ayrıldıktan sonra ölü bulunması ile başlayan ve Paris Emniyetinden Müfettiş Grazziani(Yves Montand) ve ekibinin zamanla yarışarak katil tarafından birer birer öldürülmeye başlanan kompartımandaki diğer yolcuları ve tabi katili bulmaya çabalamasını anlatıyor. Daha önce söylediğimiz üzere Gavras’ın ilk yönetmenlik denemesi olan film, devingen bir kamera, hızlı kurgu, esrik karakterler ve oyunculuğa eşlik eden o dönemin çok gözde "crimejazz" adı verilen film müziği (https://www.youtube.com/watch?v=0mEQcQ_rzug) ile özellikle 60 sonrasının önemli Fransız sinema akımı Nouvelle Vague-Yeni Dalga’dan etkilendiği çok belli olan biçemi ile öne çıkıyor. Bu arada filmin oyuncu kadrosunun da dönemin bütün önemli yıldız ya da yıldız adaylarını bir araya getirdiğini görebiliyoruz. Yves Montand, Simone Signoret, Catherine Allegret, Jacques Perrin, Michel Piccoli, Jean Louis Trintignant, Bernadette Lafont bu isimlerden birkaçı… (Bu arada Signoret’nin o dönem Montand ile evli olduğunu ve C. Alllegret’nin de, Signoret'nin ilk kocası olan yönetmen Yves Allegret’den olma kızı olduğunu belirtelim) Son olarak, filmin 1967 yılında Amerikan Edgar Ödüllerinde en iyi filme aday olduğunu ve aynı yıl Amerikanın önemli sinema ödüllerinden “National Board of Review” da En İyi Yabancı Film ödülünü kazandığını da sözlerimize ekleyelim ve bu ilginç kordelayı Fransızca orjinalinden Türkçe  altyazılı olarak şuradan izleyebileceğinizi belirtelim. https://ugurfilm.com/compartiment-tueurs/

        

Kategori: Beyaz Perdede Siyah Gölgeler