Kitap için söyleyebileceğim iyi-orta şeyleri listeyeyim:

1) Bu romanı okumaya başladığımda polisiye mi fantazya mı emin olamadım. Fakat polisiye öğeler sonuna kadar eksiksiz devam ettiği için polisiyedir diyebiliyorum. Fantazya-polisiye gibi bir janr düşünebiliriz.

2) Kitabın Kahta’da geçmesinden hoşlandım. Arkadaki hikayeden de hoşlandım. Anadolu uygarlıklarına, dine ve pagan inanışlara dair göndermeleri sevdim. Ama SSCB göndermesinden itibaren aktarılan bilgilerin doğruluğundan, araştırmanın yeterli olup olmadığından şüphe duymaya başladım. Vakai Hayriye doğru mu anlatılmış? Teyide muhtaç. Misal, Padişah’ın hangi Padişah olduğu yazmıyor.

Gelelim eleştirilere:

3) SSCB göndermesi nedir diyenler için: 2000 yılında 75 olan bir insan 25 doğumludur, lisedeyken 1940’tır. Sovyetler Birliği o dönemde çökmez, yükselir. Eğer o dönemde oradan kaçıp Ermenistan’da antika satanlara dair bir hikayeler biliniyorsa bunlar Rus asilzadelerin bolşeviklerden kaçışı olabilir, ama o da 20 yıl önce olmalı. Karakterin yaşı tutmuyor.

4) İlçenin taşrasındaki dağ başında, izole yazlık kulübede cinayet işlenirse polis değil jandarma gelir. Bunu bilmiyorsak veya mantıklı bir açıklamayla izah edemiyorsak polisiye yazıyoruz demeyelim.

5) Kurgu bakımından ilk 90 sayfası iyi gidiyordu sonra birden yoldan çıktı. Mantık dışı araba kovalamaca sahnesi işin tuzu biberi oldu. Kahtanın ara sokakları adeta oldu Los Angeles...

6) Cevapsız sorular: Erkan neden öldürüldü? Karısı çocuğunun kaçırılmasına ne gerek vardı? Murat ne zaman nasıl öldü? Nuri araba kazasından nasıl kurtuldu? Tekkenin yeni müritlerinin Adıyaman'da yaptıkları karışık yazılmış. Kim ne yapıyor, kim kaçırdı, kim öldü, kim öldürüldü, kim evi yaktı?

Gelelim AĞIR eleştirilere:

Kitabın ciddi bir redaksiyona ihtiyacı var. Cümle düşüklükleri, nesne eylem uyumsuzlukları, ‘ölü cesetler’ ve ‘dikkatle kulak kabartmışlardı’ gibi kullanım hataları pek çok. İlaveten tapaj hataları var. Daha ötesi isimler sürekli birbirine karışıyor, Cemil-Selim oluyor, Cafer-Serkan oluyor, Kenan olması gereken Yakup, Yakup olması gereken Kenan oluyor...

Çok özensiz bir metin. Burada 'yayınevinin editörlük hizmeti yokmuş' gibi bir bahane de bunu hoş gösteremez. Çünkü bu kadar özensiz metin ne okurun karşısına çıkartılır ne de editörün. Biz editöre dosya göndermeden önce defalarca okuyoruz, aman içinde yanlış olmasın diye.

Romanın içinde 'Bekle(t)meden' diye ibare gördüm. Tweet mi, edebiyat eseri mi?

Vakai Hayriye'nin 'flashback' yöntemiyle anlatıldığı ve profesörün gözünden anlatıldığı iki ayrı yer var 52-53. sayfalar ve 120-121. sayfalar. Hayatımda hiç böyle bir şey görmedim! Metinler birebir aynı! (Birebir aynı görünmesin diye arada iki kelime değiştirilmiş.) Bir yazarın böyle kolaya kaçıp 'copy-paste' yapması okura saygısızlıktır.

Fakat bu romanını okumakta zorlandığımı itiraf edeyim. Roman sanki iki ayrı yazar tarafından iki ayrı üslupta yazılmış gibi hissettim: Birincisi, gazeteci kökenli yazarlarda sıklıkla gördüğümüz, imgelerden, betimlemelerden ve edebi sanatlardan yararlanmadan, olayları arka arkaya anlatan tarzda. İkicisi ise neredeyse Hasan Ali Toptaş dili gibi ağır ve imgeleri anlaşılması zor bir dil. Enteresan olan, birbirine tamamen zıt bu iki tarz arasında yumuşak geçiş olmaması. Bölümlerin bazıları birinci tarzda, bazıları ikinci tarzda yazılmış.

Kitabı bitirdikten çok sonra öğrendiğim üzere, karakterler ve öykü aslında bir önceki romandan devam ediyormuş. Sanırım bu sebepten olsa gerek, ben öykü akışını da tam olarak anlayamadım. Romanın sonu dahil. Misal, kızın sevgilisinin işkence ile öldürülmüş olması hususunun bir yere bağlanacağını zannettim fakat bağlanmadı. Avukatı kim neden öldürmüş, cevabını bulamadım. Hizbullahçıların konuyla ilgisini de çözemedim. Demek ki hepsi önceki kitaba bir göndermeymiş diye düşünüyorum şimdi.

Bu kitap 2019 Kristal Kelepçe Yılın Polisiye Romanı adayları arasındaydı. Adaylar arasındaki tek siyasi polisiye romandı. Evet, Ses ve Sus siyasi bir roman. Adnan Gerger'in anlatmak istediği bir derdi, bir davası var.

Roman 300. sayfaya kadar makul bir 'police procedural' olarak olarak geldi, 300’den sonra koptu gitti...

Mehmet Koçyiğit’in istihbarat dünyası, gerçek istihbarat dünyasından ziyade fantazi dünyasına yakın. Bakınız: Misal, Oğuz KGB’denmiş. Halbuki bu kitabın geçtiği dönemde KGB çoktan tarihe karışmıştı. Bozuk Bozkır denen Türk oluşumunun tüm dünya ülkelerinden elemanı mı varmış? 'Dünya Türk olsun' gibi bir şey mi? İstihbarat teşkilatlarının bir amacı olur. Bozuk Bozkır’ın amacı neymiş? 'Kapan' nedir anlamadım. Beyin nasıl siliniyormuş?

Kitabın Türkçesi temiz fakat devrik cümle yapısı okumayı zorlaştıracak bir tekrar içinde: Onu öyle yapmıştı komiser, bunu böyle etmişti komiser... gibi.

Teorisi üzerinde az düşünülmüş bir kurgu var: Bildiği her şeyi unutmuş olmasına rağmen mevcut hayatında hiçbir boşluk olmayan; ailesi,hayatı, geçmişi, kariyeri olan bir karakter... Doğum gününde kaçırılan kız iki hafta içinde süper ajan oluyor ve vs. Ayrıca kitabın sonu da hiç olmadı.

Son bir soru: Kitaptaki uzunluk ölçüsü neden inç?

Bu kitap 2019 Kristal Kelepçe Yılın Polisiye Romanı adayları arasındaydı ve en beğenilenlerden oldu. Poyabir sitesindeki kitap tanıtımı için hazırladığım tanıtım yazısını aşağıya yapıştıracağım.

İlaveten, 221B Dergi'deki 'Polisiyenin Ölümsüz Silahları' isimli köşemde, derginin 25. Sayısında (Polisiye Eserlerde Dedektifin Evrimi) Metin Çakır'ın ünlü silahı 'Falçata'yı incelediğim, bu vesileyle tüm Metin Çakır serisini anlattığım ve Yazar Armağan Tunaboylu ile kısa bir röportaj yaptığım yazımı da okuyabilirsiniz.

"...
Tatilden dönen Metin, ‘mahalle’ye giderken kendini Gezi Parkı olaylarının ortasında buluveriyor…
Metin kim mi? Aa, Metin Çakır’ı tanımıyor musunuz? O zaman tanıştıralım efendim: Metin Çakır, Armağan Tunaboylu'nun yarattığı sıra dışı polisiye kahramanı. Beyoğlu’nda bir yerlerde, ismi açık edilmeyen ‘mahalle’sinde yaşıyor. Ekmek teknesini burada yüzdürüyor. Kendisi bir ticaret erbabı, bir kadın satıcısı. Üstüne üstlük yalancı, sahtekâr, korkak ve küfürbaz! Fakat bir o kadar da ‘içimizden biri’. Çoğumuz gibi zorda kalınca güçlü olana yaltaklanıyor, korktuğunda altına kaçırıyor, iyilik gördüğünde duygusallaşıyor, ağlamaktan çekinmiyor. Metin Çakır’ın kendi anlattığı maceralarını okurken eğlenmemek imkânsız. Çünkü son derece fırlama ve komik!

Aile kurma hayaliyle meslekten emekli olmuşken başladığı ilk macerasında dedektifliğe soyunmak zorunda kalan Metin, o gün bu gündür ne kadın pazarlamayı ne dedektifliği bırakabildi. Her romanda başı benzer şekilde derde girdi; kendini temize çıkarmak için katili aradı durdu. Çizgisini hiç bozmadı; parlak gömlekten, rugan ayakkabıdan, argosundan ve falçatasından ödün vermedi.
Bu yazının yazıldığı tarihe kadar Metin Çakır’ın beş macerası yazıldı. 2019 yılında yayınlanan ‘Park Cinayetleri’ bunların sonuncusu. Malumunuz; Kristal Kelepçe Yılın Polisiye Roman Ödülü, serilere değil, münferiden romana verilir. Dolayısıyla; her ne kadar ‘Park Cinayetleri’ bir serinin parçasıysa da, Kristal Kelepçe Jürisi tarafından müstakil bir kitap olarak okundu. Süreç boyunca okuma zevkinden kayıp yaşatmayarak puan topladı. Metin Çakır ile ilk kez tanışan jürilerimiz, “Bu ne şimdi, önceki hikâye devam mı ediyor?” veya “Bu karakter niye böyle dedi anlamadık!” gibi tatsızlıklar yaşamadılar. Serinin diğer kitaplarından okumuş olan jürilerimiz ise, beşinciyi okurken tatlı bir ‘tanıdıklık hissi’ duydular.

Velhasıl tatilden dönen Metin, kendini Gezi Parkı olaylarının ortasında buluyor. Ne olup bittiğini anlamaya vakit bulamamışken; olaylar sırasında onun ‘evi’ne sığınan gencin parkta öldürülmesiyle işler sarpa sararıyor. Gence parka kadar eşlik eden son kişi Metin olduğundan, yine polis tarafından aranmaya başlıyor… ‘Mahalle’nin başkomiseri Asım Ağbi, kabadayısı ‘Kürdo’, Metin’in kızları ve yardımsever dostu jigolo Dursun gibi pek çok renkli karakter olaya dâhil oluyor.

Metin yine türlü talihsizliğin içinde kalsa da, ağlayıp sızlansa da, komikliğinden bir şey kaybetmiyor ve olayın çözümüne emin adımlarla ilerliyor. Metin’in dedektiflik tarzındaki ‘klasik polisiye’ esintisi, romanın tadına tat katıyor. Metin, başkalarının göremediği ama kendisinin fark ettiği delilleri olay akışı sırasında açık ediyor, bunu konuyu geçiştirerek yapıyor. Romanın sonunda vakaya karışan herkesi bir araya topluyor, olay örgüsünü açıkladığı bir anlatıya başlıyor. Tüm delilleri tek tek izah ediyor ve suçluyu ilan ediyor. Tanıdık geldi mi? Bir okuyun bakalım…
"

Cenk Çalışır'ın daha önce bir öykü derlemesini de okumuştum. Türkçe'si temiz, kalemi kuvvetli. Bu romanı da öyle.

Kapağından da anlayacağınız üzerine çocuk tacizi ve ticareti üzerine bir roman.

Normalde 'kadına şiddet', 'çocuk tacizi' gibi konuları yalnızca gündemdeki bir konuda yazmış olmak ve dikkat çekmek amacıyla kullanan çok yazar var. Maalesef bu yazarların eserleri çoğunlukla yeterli derinlikte, gerekli ciddiyetle, konunun sosyopolitik dinamiklerine hakim olarak, DOĞRU mesajlar içerecek şekilde yazılmış olmuyorlar. Bu tür çabaların polisiyeye (ve böyle hassas bir konuya) faydasından çok zararı olduğuna inanıyorum.

Cenk Çalışır'ın Beria'sı ise bu açıdan gerçekten başarılı bir örnek. Çocuk tacizi konusunu diğer pek çokları gibi yüzeysel işlememiş, derinliğine irdelemiş. Konuyu diğer pek çokları gibi çok satma ve/veya pazarlama malzemesi olarak görmemiş. Okur (ve öncelikle vatandaş) olarak doğru bir farkındalık çabası için Cenk Çalışır'a teşekkür ediyorum.

Gelelim polisiyeye dair yorumlara: Gizem öğesini merkeze almayan bir polisiye. Buna rağmen keyifle okudum. İşkence,istihbarat, uluslararası komplo sahnelerini biraz Hollywood-vari buldum. Bir de Phoebe karakterinin hikayesi yarım kaldı. Onun dışında tüm sorular cevaplandı.

Ana karakterin obezite sorunu yaşayan bir polis olmasından hoşlandım. Sanırım ilk kez böyle bir dedektifle karşılaşıyorum.

Bu kitap 20219 Kristal Kelepçe Yılın Polisiye Romanı adaylarındandır. En beğenilenler adaylar arasında yer aldı.

Su Tunç, Hatırla romanıyla 2020 Kristal Kelepçe ödüllerinde 'En iyi ilk polisiye' ödülüne layık görüldü. Tebrik ediyor, başarılarının devamını diliyorum.
İki naçiz önerim var:
1) Karakterler Amerikanlıktan uzaklaşıp yerelliğe yaklaşabilirler. Hem tavır davranış, hem de dil olarak. Su Tunç bir sonraki romanında tercüme Türkçesinden uzak durursa çok daha iyi işler yapacaktır.
2) Bölümlere başlık konmasa daha iyi olurmuş. Zira başlıklar bölümleri özetlemek dışında fonksiyon taşımıyor. Hatta bazı başlıklar spoiler dahi içeriyor. İkinci basımda dikkate alınması dileğiyle...
Ekin isminde kahramandan artı puan