80 Şehrin 80 Zehir Hafiyesi (Jonathan Gibbs, Independent)
Yazan: Tülay Güneş Kılıç
Yayın Tarihi: April 21, 2010 17:19
Gitmediğimiz, görmediğimiz yerlerin sokaklarında yürümüşlük hissi taşırız zaman zaman. Bazen bir şarkıdır bizi oraya götüren, bazen de bir romandır o sokağın, o kültürün izlerini belleğimize kazıyan. Mekânlar roman kurgusunun önemli bir parçasıdır kuşkusuz. Kuzey kentlerinden birinde, havanın hep kapalı olduğu bir yamaçtaki şatoyu anlatmaya başladığı zaman bir yazar, faili meçhul bir cinayetle karşı karşıya olduğumuz hissine kapılırız. Sonra yağmurlu bir günde yürürken yıllardır olduğu yerde duran eski bir köşkü fark eder ve şüpheyle yaklaşırız. Kuzey rüzgârları çarpar bir anda yüzümüze.
Özellikle polisiye romanlar için mekân çok önemlidir. Bilmediği bir yerde, bilmediği bir kültürde, hiç tanımadığı bir Dedektifin ipuçlarını birleştirmedeki becerisine teslim olmak zorunda kalır okuyucu. Roman geliştikçe alışmaya, anlamaya başlar ve son sayfalara atlamadan sabırla takip eder, eski dostu dedektif X'i. Kimi zaman Lizbon'un dar sokaklarında, kimi zaman Kudüs 'ün dini sembollerinin arasında ya da Şangay 'ın seyyar satıcı dolu, işlek caddelerinde...
Independent yazarı Jonathan Gibbs, bir dedektif edasıyla yaz aylarıyla birlikte hiç satılmadığı kadar çok alıcı bulan polisiye romanların izini sürüyor. Ama en çok satanlar, en iyiler diye kategorize etmiyor. Dünyanın dört bir yanından, kentlerin dokularıyla işlenmiş cinayet romanları ve romanların kahramanı dedektifler üzerine bir derleme yapıyor. Bu polisiye romanlardan bazıları Türkçe'ye de çevrilmiş. Mesela İrlanda kırsal alanlarında geçen, koyun dedektif Miss Maple'ın hikâyesi Glenkill Bir Koyun Polisiyesi, efsanevi Dedektif Sherlock Holmes'ün Reichenbach Şelaleleri'nde geçen ve yazarının son hikâye olarak kurguladığı Sherlock Holmes: Unutulmayan Vakalar Kitabı. Agatha Christie'nin hemen her romanı gibi Ölüm Adası da Türkçe 'ye kazandırılan polisiyelerden. Beyazperdeye de uyarlanan James Ellroy 'un başarılı polisiye serisi Los Angeles Dörtlemesi, Rus polisiye romanlarının önemli ismi Boris Akunin 'in Kar Kraliçesi ve sinema yapımından sonra Türkiye 'deki okurlarıyla buluşan, Smilla ve Karlar da bu listede yer alıyor. Listede yer alan iki isim ise daha da dikkat çekici. Bunlardan ilki Frankfurt 'ta geçen bir cinayet araştırması. Bu araştırmayı yürüten özel Dedektif ise Türk, Kemal Kayankaya. Jakob Arjouni imzası taşıyan roman da dilimize aktarılanlar arasında. Diğer dikkat çekici polisiye ise Belşazzar'ın Kızı: Bir Çetin İlkmen Polisiyesi ismiyle yayımlanan Barbara Nadel imzalı kitap. Bu hikâye de İstanbul'un renkli fonunda hayat buluyor. İşte 80 kentin birbirinden ilginç Dedektifleri ve birbirinden orijinal hikâyelerinin listesi:
- Grönland:
Smilla ve Karlar, Peter Hoeg / Smilla Jaspersen
- Reykjavik:
Sırlar Şehri, Arnaldur Indridason / Erlendur
- Shetland Adaları:
Raven Black, Ann Cleeves / Jimmy Perez
- Glasgow:
Garnethill, Denise Mina / Maureen O 'Donnell
- Edinburgh:
Düğümler ve Haçlar, Ian Rankin / Müfettiş Rebus
- Kuzey İrlanda:
The Case of the Missing Books, Ian Sansom / Israel Armstrong
- İrlanda Kırsalı:
Glennkill Bir Koyun Polisiyesi, Leonie Swann / Miss Maple
- Dublin:
The Wrong Kind of Blood, Declan Hughes / Ed Loy
- Yorkshire:
Aytaşı, Wilkie Collins / Dedektif-Çavuş Cuff
- Güney Galler:
The Last Llanelli Train, Robert Lewis / Robin Llewellyn
- Oxford:
Last Bus to Woodstock, Colin Dexter / Dedektif Morse
- Londra:
He Died with His Eyes Open, Derek Raymond / İsimsiz Dedektif
- Brighton:
Ölüm Kadar Basit, Peter James / Roy Grace
- Normandiya:
Maigret and the Old Lady, Georges Simenon / Komiser Maigret
- Paris:
Tersine Adam, Fred Vargas / Başkomiser Adamsberg
- Galicia:
Water -Blue Eyes, Domingo Villar / Polis Leo Caldas
- Lizbon:
A Small Death in Lisbon, Robert Wilson / Dedektif Zé CSlho
- Madrid:
Blood on the Saddle, Rafael Reig / Dedektif Carlos Clot
- Marsilya:
One Helluva Mess, Jean -Claude Izzo / Dedektif Montale
- Bern, İsviçre:
In Matto's Realm, Friedrich Glauser / Sergeant Studer
- Meiringen, İsviçre:
Sherlock Holmes: Unutulmayan Vakalar Kitabı, A. Conan Doyle / Sherlock Holmes
- Toskana:
A Florentine Death, Michele Giuttari / Michele Ferrara
- Roma:
Örgüt, Michael Dibdin / Aurelio Zen
- Sicilya:
The Shape of Water, Andrea Camilleri / Komiser Montalbano
- Atina:
Alan Savunması, Petros Markaris / Komiser Costas Haritos
- Avusturya:
The Sweetness of Life, Paulus Hochgatterer / Başkomiser Bruno Kovacs
- Prag:
Dul Kasabı, Pavel Kohout ve Neil Bermel / Jan Morava ve Erwin Buback
- Frankfurt:
İyi ki Doğdun Türk, Jakob Arjouni / Kemal Kayankaya
- Amsterdam:
Because of the Cats, Nicolas Freeling / Piet Van der Valk
- Berlin:
Emil ve Dedektifler, Erich Kästner / Emil Tischbein
- Wroclaw, Polonya:
Death in Breslau, Marek Krajewski / Dedektif Eberhard Mock
- Kaliningrad:
Critique of Criminal Reason, Michael Gregorio / Hanno Stiffeniis
- Ystad, İsveç:
Ölümün Karanlık Yüzü, Henning Mankell / Dedektif Wallander
- Kopenhag:
The Serbian Dane, Leif Davidsen / Per Toftlund
- Norveç:
Don't Look Back, Karin Fossum / Dedektif Sejer
- Lapland:
Blackwate, Kerstin Ekman / Constable Torsson
- Helsinki:
The Priest of Evil, Matti Joensuu / Dedektif Harjunpaa
- St Petersburg:
A Gentle Axe, RN Morris / Porfiry Petrovich
- Moskova:
Kar Kraliçesi, Boris Akunin / Erast Fandorin
- İstanbul:
Belşazzar'ın Kızı, Barbara Nadel / Çetin İkmen
- Alaska:
The Yiddish Policemen's Union, Michael Chabon / Meyer Landsman
- Honolulu:
Anahtarsız Ev, Earl Derr Biggers / Charlie Chan
- Seattle:
Fury, GM Ford / Frank Corso
- San Francisco:
Cinnamon Kiss, Walter Mosley / Saul Lynx
- Los Angeles:
L. A. Quartet, James Ellroy / Lloyd Hopkins
- Las Vegas:
Catnap, Carole Douglas / Midnight Louie
- Chicago:
Fire Sale, Sara Paretsky / V. I. Warshawski
- Kuzey Ontario, Kanada:
Forty Words For Sorrow, Giles Blunt / John Cardinal
- Montreal:
Çoktan Ölmüştü, Kathy Reichs / Dr. Temperance Brennan
- New York , Batı Bölgesi:
The Pale Blue Eye, Louis Bayard
- Massachusetts:
Night Passage, Robert B. Parker / Jesse Stone
- New York:
Black Orchids, Rex Stout / Nero Wolfe
- Brooklyn:
Öksüz Brooklyn, Jonathan Lethem / Özel Dedektif Lionel
- Washington DC:
The Big Blowdown, George Pelecanos / Pete Karras
- New Orleans:
Heaven's Prisoners, James Lee Burke / Dave Robicheaux
- Miami:
Mr Clarinet, Nick Stone / Max Mingus
- Havana:
Havana Blue, Leonardo Padura / Mario Conde
- Mexico City:
Huzursuz Ölüler, Paco Ignacio Taibo II / Zapatista komandosu Marcos
- Karaipler:
Ölüm Adası, Agatha Christie / Miss Marple
- Rio de Janeiro:
The Silence of the Rain, Luiz Alfredo Garcia -Roza / Dedektif Espinosa
- Buenos Aires:
The Buenos Aires Quintet, Manuel Vazquez Montalban / Pepe Carvalho
- Fas:
The Final Bet, Abdelilah Hamdouchi / Dedektif Alwaar
- Cezayir:
Double Blank, Yasmina Khadra / Dedektif Llob
- İsrail:
The Bethlehem Murders, Matt Rees / Omar Yussef
- Mısır:
Nil'de Ölüm, Agatha Christie / Hercule Poirot
- Cidde:
The Night of the Mi'raj, Zoë Ferraris / Dedektif Nayir
- Botswana:
Bir Numaralı Kadınlar Dedektiflik Bürosu, Alexander McCall Smith / Mma. Ramotswe
- Mumbai:
Sacred Games, Vikram Chandra / Sartaj Singh
- Kalküta:
The Adventures of Feluda, Satyajit Ray / Dedektif Feluda
- Moğolistan:
The Shadow Walker, Michael Walters / Drew McLeish ile Negrui
- Bering Denizi:
Polar Star, Martin Cruz Smith / Arkady Renko
- Pekin:
The Eye of Jade, Diane Wei Lang / Özel hafiye Mei Wang
- Tokyo:
Tokyo Sene Sıfır, David Peace / Dedektif Minami
- Şangay:
Death of a Red Heroine, Qui Xiaolong / Polis Müfettişi Chen
- Laos:
The Coroner's Lunch, Colin Cotterill / Dr. Siri Paiboun
- Bangkok:
İhanet Riski Rehberi, Christopher G. Moore / Vincent Calvino
- Kuzey Avustralya:
Diamond Dove, Adrian Hyland / Emily Tempest
- Viktorya , Avustralya:
The Broken Shore, Peter Temple / Joe Cashin
- Yeni Zelanda:
Vintage Murder, Ngaio Marsh / Roderick Alleyn
- Güney Kutbu:
Whiteout, Greg Rucka / Carrie Stetko
Kaynak:
Independent Gazetesi, 22 Temmuz 2008
Taraf Gazetesi, 27 Temmuz 2008
Kategori:
Ödüller ve Listeler